ПАЦИЕНТТЕРДІҢ ҚҰҚЫҚТАРЫ МЕН МІНДЕТТЕРІ
АҚПАРАТТЫҚ ЕСКЕРТПЕ

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ КОНСТИТУЦИЯСЫНА сәйкес азаматтардың құқықтары (1995 жылғы 30 тамызда республикалық референдумда өзгертулер мен толықтырулармен қабылданған )

29-бап.

  1. Қазақстан Республикасы азаматтарының денсаулығын сақтауға құқығы бар.
  2. Республика азаматтарының заңда белгіленген медициналық көмектің кепілдік берілген көлемін тегін алуға құқығы бар.
  3. Мемлекеттiк және жеке медициналық ұйымдарда, сондай-ақ жеке медициналық практикамен айналысатын жеке тұлғалардан ақылы медициналық көмек алу заңнамада белгiленген негiздер мен тәртiппен жүзеге асырылады.

31-бап

  1. Мемлекет адамның өмірі мен денсаулығына қолайлы қоршаған ортаны қорғауды мақсат етеді.
  2. Адамдардың өмірі мен денсаулығына қатер төндіретін фактілер мен мән-жайларды лауазымды адамдардың жасыруы заңға сәйкес жауаптылыққа әкеп соғады.

39-бап.

  1. Адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтары конституциялық құрылысты қорғау, қоғамдық тәртіпті, адамның құқықтары мен бостандықтарын, халықтың денсаулығы мен имандылығын қорғау мақсатында қажетті көлемде ғана және тек заңдармен шектелуі мүмкін.

Қоғамдық денсаулық сақтау және денсаулық сақтау жүйесі кодексіне сәйкес азаматтардың құқықтары

Қазақстан Республикасының 2020 жылғы 7 шілдедегі № 360-VI ҚР Кодексі.

Денсаулық сақтау саласындағы құқықтарды қамтамасыз етудің кепілі 76-бап

  1. Мемлекет Қазақстан Республикасының азаматтарына:

1) медициналық көмекке тең қолжетімділік;

2) медициналық көмектің сапасы;

3) дәрі-дәрмекпен қамтамасыз ету сапасы;

4) дәрілік заттардың қолжетімділігі, тиімділігі және қауіпсіздігі;

5) аурулардың алдын алу, салауатты өмір салтын және салауатты тамақтануды насихаттау жөніндегі іс-шараларды жүзеге асыру;

6) репродуктивті таңдау бостандығы, ұрпақты болу денсаулығын қорғау және ұрпақты болу құқықтарын сақтау;

7) санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылық.

  1. Қазақстан Республикасы Қазақстан Республикасының азаматтарын кез келген аурулардың немесе жағдайлардың болуына байланысты кемсітудің және стигматизацияның кез келген нысандарынан қорғауға кепілдік береді.

77-бап. Қазақстан Республикасы азаматтарының құқықтары

  1. Қазақстан Республикасы азаматтарының құқығы бар:

1) тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемін алу;

2) тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі шеңберінде және (немесе) міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесінде дәрілік заттармен және медициналық бұйымдармен қамтамасыз ету;

3) дәрігер мен медициналық ұйымды еркін таңдау;

4) егер пациент стационарлық жағдайда емделсе, емдік тамақтану;

5) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес өз қаражаты, ұйымдардың қаражаты, ерікті медициналық сақтандыру жүйесінің қаражаты және өзге де көздер есебінен тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемінен және (немесе) міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесінде қосымша медициналық көмекке;

6) ақылы негізде медициналық және өзге де қызметтерді алу;

7) уәкiлеттi орган айқындайтын тәртiппен көрсеткiштер болған кезде бюджет қаражаты есебiнен Қазақстан Республикасынан тыс жерлерде медициналық көмек алу;

8) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес еңбекке уақытша жарамсыздық фактісін куәландыратын тиісті құжаттарды алу және ұсыну;

9) мемлекеттік органдардан, ұйымдардан және емдеуші дәрігерден өз құзыреті шегінде аурулардың профилактикасы, диагностикасы, емдеу әдістері және медициналық оңалту, клиникалық зерттеулер, денсаулыққа әсер ететін факторлар, оның ішінде өмір сүру ортасының жай-күйі, еңбек, өмір сүру және демалыс жағдайлары, салауатты тамақтану және тамақ өнімдерінің қауіпсіздігі туралы анық ақпаратты тегін және тұрақты алуға;

10) мемлекеттік органдардан, тәуелсіз сараптама ұйымдарынан және дәрілік заттардың және медициналық мақсаттағы бұйымдардың айналысы саласындағы субъектілерден өткізілетін дәрілік заттардың және медициналық мақсаттағы бұйымдардың қауіпсіздігі, тиімділігі мен сапасы туралы ақпарат алу;

11) медицина қызметкерінің құпиясын құрайтын мәліметтерді қорғау;

12) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес медициналық көмек көрсету кезінде денсаулыққа келтірілген зиянды өтеу;

13) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес денсаулық сақтау саласындағы өз құқықтары мен заңды мүдделерін қорғау;

14) Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен медицина және фармацевтика қызметкерлерiнiң әрекетiне (әрекетсiздiгiне) шағым жасау;

15) мемлекеттік медициналық сараптаманың қорытындыларымен келіспеген жағдайда тәуелсіз сарапшыларды тарту туралы жоғары тұрған органдарға өтініш;

16) донор ретінде әрекет ету мүмкіндігіне қатысты ерікті ерік білдіру;

17) осы Кодексте айқындалған тәртіппен трансплантациялау мақсатында өлгеннен кейін олардан тіндерді (тіннің бөліктерін) және/немесе ағзаларды (ағзаның бөліктерін) алып тастауға келісім беру немесе бас тарту туралы өтініш беру;

18) емдеуге және басқа да медициналық араласуға, оның ішінде профилактикалық егулерге негізделген келісім беру немесе бас тарту;

19) қосымша төлем;

20) созылмалы емделмейтін ауруларды емдеу кезінде ауырсынуды басу;

21) денсаулық жағдайы туралы, оның ішінде медициналық куәландыру нәтижелері, аурудың диагностикасы мен болжамы, медициналық көмек көрсету әдістері, олармен байланысты қауіп, медициналық араласудың ықтимал түрлері, оның салдары және медициналық көмек көрсету нәтижелері туралы ақпаратты қолжетімді нысанда алу;

22) денсаулықты сақтауға ықпал ететін немесе оларға теріс әсер ететін факторлар туралы, оның ішінде аурулардың профилактикасы, санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылық, қоршаған ортаның жай-күйі, орындалатын жұмыстардың және көрсетілетін қызметтердің адам денсаулығына ықтимал қауіпі, ұтымды тамақтану нормалары, өнімнің, тауарлардың және көрсетілетін қызметтердің сапасы мен қауіпсіздігі туралы ақпаратты қоса алғанда, сенімді және уақтылы ақпарат алу;

23) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес өзге де құқықтар.

1-1. Мүгедектердің (мүгедектердің) денсаулық сақтау ұйымдарында бірінші кезектегі қызметке құқығы бар.

  1. Әйелдер отбасын жоспарлау және өз денсаулығын қорғау мақсатында ана болу мәселесін шешуге және қалаусыз жүктіліктің алдын алудың заманауи әдістерін еркін таңдауға құқылы.

Азаматтардың ананы қорғау құқығы мыналармен қамтамасыз етіледі:

1) репродуктивті жастағы әйелдерді медициналық тексеріп-қарауды, динамикалық бақылауды және денсаулығын жақсартуды жүзеге асыру;

2) науқас баланы күту үшін стационарға түскен кезде әйелдердің ұрпақты болу денсаулығына және баланың денсаулығына тікелей әсер ететін негізгі ауруларды медициналық себептер бойынша емдеу.

78-бап. Балалардың құқықтары

  1. Осы Кодекстің 77-бабының 1-тармағында көзделген құқықтардан басқа , әрбір баланың:

1) заманауи және тиімді денсаулық сақтау қызметтерін және ауруларды емдеу және денсаулықты қалпына келтіру құралдарын пайдалану;

2) денсаулық сақтау саласындағы білім беру;

3) профилактикалық медициналық тексерулер және динамикалық бақылау, емдеу, дәрі-дәрмекпен қамтамасыз ету, денсаулықты жақсарту және вакцинациялау;

4) уәкiлеттi орган айқындайтын тәртiппен сауықтыру және ұйымдастырылған демалыс кезеңiнде медициналық көмек көрсету;

5) оның физиологиялық ерекшеліктеріне және денсаулық жағдайына сәйкес келетін және оған қолайсыз факторлардың әсерін болдырмайтын жағдайларда санитарлық-гигиеналық білім беру, оқыту және еңбек ету;

6) оқуға және жұмысқа қабылдау кезінде тіркелген жері бойынша денсаулық жағдайы туралы медициналық құжаттаманы тегін алуға;

6-1. Мүгедек балалар (мүгедек балалар) денсаулық сақтау ұйымдарында бірінші кезектегі қызметке құқылы.

7) денсаулығының жай-күйі туралы ақпаратты өзіне қолжетімді нысанда алу;

8) салауатты өмір салты мен дұрыс тамақтану туралы, темекі шегудің және психоактивті заттарды пайдаланудың қауіптілігі туралы қолжетімді нысанда ақпарат алу;

9) ұрпақты болу денсаулығын қорғау мәселелері бойынша қолжетімді нысанда ақпарат алу;

10) паллиативтік медициналық көмек алу.

  1. Ата-анасының немесе заңды өкілдерінің келісімімен жүргізілетін хирургиялық араласуды және жүктілікті жасанды тоқтатуды қоспағанда, он алты жасқа толған және одан асқан кәмелетке толмағандар хабардар етілген келісімге немесе профилактикалық, консультациялық-диагностикалық көмек алудан бас тартуға құқылы.
  2. Бес жасқа дейінгі балаларды, сондай-ақ дәрігерлердің қорытындылары бойынша қосымша күтімді қажет ететін науқас үлкен балаларды емдеу кезінде анасына (әкесіне) немесе баланы тікелей күтетін басқа адамға медициналық ұйымда онымен бірге болу мүмкіндігі беріледі және оған Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес еңбекке уақытша жарамсыздық парағы немесе анықтамасы беріледі.

Бір жасқа дейінгі бала емізетін ана бала күтімінің барлық кезеңінде медициналық мекемеде тегін тамақпен қамтамасыз етіледі.

  1. Бес жасқа дейінгі балаларды, сондай-ақ дәрігерлердің қорытындысы бойынша қосымша күтімді қажет ететін егде жастағы науқас балаларды амбулаториялық және стационарлық жағдайларда емдеу кезінде анасына (әкесіне) немесе баланы тікелей күтетін басқа адамға Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес еңбекке уақытша жарамсыздық парағы немесе анықтамасы беріліп, онымен бірге болу мүмкіндігі беріледі.
  2. Мектеп жасындағы балалардың стационарлық жағдайда мамандандырылған медициналық көмек, медициналық оңалту және паллиативтік медициналық көмек алу кезеңінде уәкілетті орган білім беру саласындағы уәкілетті органмен бірлесіп айқындайтын тәртіппен үздіксіз білім алуға құқығы бар.

Балаларға медициналық көмек көрсететін денсаулық сақтау ұйымдары ойынға, демалуға және тәрбие жұмысына жағдай жасайды.

  1. АИТВ жұқтырған мүгедек балалар Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес білім беру және денсаулық сақтау ұйымдарында тегін медициналық-педагогикалық түзету көмегін алуға құқылы.

АИТВ жұқтырған балалардың балалар үйінде және басқа да денсаулық сақтау және білім беру ұйымдарында болуға құқығы бар.

АИТВ жұқтырған аналардан туған балалар белгіленген тамақтану нормаларына сәйкес бейімделген сүт қоспаларын тегін алуға құқылы.

  1. Балаларды балалар үйіне және білім беру ұйымына, жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған ұйымға орналастыруға медициналық қарсы көрсетілімдер тізбесін уәкілетті орган бекітеді.
  2. Жетім балалар, ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар және арнаулы әлеуметтік қызметтерді алушылар болып табылатын балалар үш жасқа толғанға дейін қоса алғанда уәкілетті орган белгілеген тәртіппен мемлекеттік медициналық ұйымдарда ұсталуы мүмкін.

80-бап. Қазақстан Республикасы азаматтарының мiндеттерi

Қазақстан Республикасының азаматтары мыналарға міндетті:

1) өз денсаулығын сақтау туралы қамқорлық жасауға, жеке және қоғамдық денсаулықты сақтау мен нығайтуға ортақ жауапкершілікте болуға;

2) «Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыруға жарналар төлеуге;

3) профилактикалық медициналық тексерулерден және скринингтік тексерулерден өтуге;

4) медицина қызметкерлерінің жеке және халықтың денсаулығына қатысты нұсқауларын орындауға;

5) өз денсаулығын басқару процесіне, оның ішінде егер бар болса, созылмалы ауруларды басқару бағдарламаларына қатысуға, ауру және оны емдеу әдістері, ықтимал қауіптер мен асқынулар туралы ақпарат алуға мүдделі;

6) медицина қызметкерлерін өз ағзасының жеке ерекшеліктері туралы хабардар етуге;

7) өзiнiң және басқалардың денсаулығын қорғау жөнiндегi сақтық шараларын сақтауға, медициналық қызметкерлердiң өтiнiшi бойынша тексерiлуден және емделуге, медициналық персоналға айналадағыларға қауiп төндiретiн жұқпалы және өзге де аурулардың болуы туралы хабарлауға;

8) Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау саласындағы заңнамасын сақтауға міндетті.

АИТВ-инфекциясын қоспағанда, айналадағыларға қауіп төндіретін аурулары бар Қазақстан Республикасының азаматтары тексеруден және емдеуден жалтарған жағдайда осы Кодекске және Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес міндетті тексеруден және емдеуден өтуге жатады.

82-бап. Дара кәсiпкерлер мен заңды тұлғалардың қызметкерлердiң денсаулығын қорғау жөнiндегi мiндеттерi.

  1. Жеке кәсіпкерлер мен заңды тұлғалар жүзеге асыратын қызметіне сәйкес:

1) санитариялық-эпидемияға қарсы және санитарлық-профилактикалық іс-шараларды жүргізуге;

2) халықтың санитариялық-эпидемиологиялық салауаттылығы саласындағы нормативтік құқықтық актілерді, сондай-ақ халықтың санитариялық-эпидемиологиялық салауаттылығы саласындағы мемлекеттік бақылауды және қадағалауды жүзеге асыратын лауазымды адамдардың актілерін сақтауға;

3) оларды өндіру, тасымалдау, сақтау және халыққа өткізу, кәдеге жарату және жою кезінде орындалатын жұмыстардың, көрсетілетін қызметтердің және өнімнің сақталуын және сапасын қамтамасыз етуге;

4) өндірістік бақылауды жүзеге асырады;

5) жаппай және топтық жұқпалы және паразиттік, кәсіптік аурулар туындаған және халықтың санитариялық-эпидемиологиялық салауаттылығына қауіп төндіретін төтенше жағдайлар, өндірістің тоқтап қалуы, технологиялық процестердің бұзылуы туралы халықтың санитариялық-эпидемиологиялық салауаттылығы саласындағы мемлекеттік органды жедел хабардар етуге;

6) дәрілік заттардың және медициналық мақсаттағы бұйымдардың жанама әсерлері анықталған жағдайда, дәрілік заттардың және медициналық мақсаттағы бұйымдардың айналысы саласындағы мемлекеттік органға дереу хабарлауға;

7) халықтың декреттелген тобына жататын жұмысшыларды гигиеналық оқытуды қамтамасыз етуге;

8) халықтың санитариялық-эпидемиологиялық салауаттылығы саласындағы мемлекеттiк органның лауазымды адамдарына өз құзыретiне сәйкес зертханалық зерттеулер жүргiзу үшiн өнiмнiң, шикiзаттың, тауарлардың, өндiрiстiк ортаның үлгiлерiн алу мүмкiндiгiн қамтамасыз етуге;

9) медициналық тексеруден және санитарлық-гигиеналық дайындықтан өткенін растайтын құжаты жоқ адамдарды жұмысқа жіберуге, сондай-ақ ВИЧ-инфекциясы бар еңбек жағдайлары анықталғаннан басқа, жұқпалы және паразиттік аурулармен ауыратындарды және жұқпалы және паразиттік аурулардың қоздырғыштарын тасымалдаушыларды, зиянды және (немесе) қауіпті еңбек жағдайларымен қамтамасыз етілгендерді қоспағанда, жұмыс істеуге қарсы көрсеткіштері бар адамдарды жұмыстан шеттету;

10) тауарлардың, өнімдердің, шикізаттың халықтың санитариялық-эпидемиологиялық салауаттылығы саласындағы нормативтік құқықтық актілерге сәйкес келмейтіні анықталған жағдайда оларды өткізуге жол бермеуге, сондай-ақ оларды пайдалану немесе кәдеге жарату мүмкіндігі туралы шешім қабылдауға;

11) халықтың санитариялық-эпидемиологиялық салауаттылығы саласындағы мемлекеттік органға халықтың санитариялық-эпидемиологиялық салауаттылығы мәселелері бойынша есепке алу-есептік құжаттаманы тексеруге ұсынады;

12) кәсіпкерлік және (немесе) өзге де қызмет халықтың өміріне немесе денсаулығына қауіп төндіретін болса, оларды тоқтата тұруға;

13) халықтың санитариялық-эпидемиологиялық салауаттылығы саласындағы мемлекеттік бақылауды және қадағалауды жүзеге асыратын лауазымды адамдардың объектілерге олардың халықтың санитариялық-эпидемиологиялық салауаттылығы саласындағы нормативтік құқықтық актілердің сақталуына тексеру жүргізу мақсатында оларға кедергісіз кіруін қамтамасыз етуге;

14) өз қаражаты есебiнен эпидемиологиялық көрсеткiштер мен халықтың санитариялық-эпидемиологиялық салауаттылығы саласындағы мемлекеттiк органның лауазымды адамдарының бұйрықтары мен бұйрықтарына сәйкес дезинфекция, дезинсекция және дератизация жүргiзедi;

15) «Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру бойынша аударымдарды және (немесе) жарналарды төлеуге міндетті.

  1. Жұмыс беруші қызметкерлердің денсаулығын жақсартуға және аурулардың алдын алуға қолайлы жағдай жасайды.

Қазақстан Республикасы азаматтарының және отбасылардың ұрпақты болу құқықтарын қорғау саласындағы құқықтары 79-бап.

Сілтеме. 79-баптың тақырыбы қазақ тіліндегі мәтінде өзгертілді, орыс тіліндегі мәтіні өзгермейді — ҚР 26.12.2022 No 168-VII Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

  1. Қазақстан Республикасы азаматтарының құқығы бар:

1) репродуктивті таңдау;

2) ұрпақты болу денсаулығы және отбасын жоспарлау жөніндегі қызметтерді алу;

3) репродуктивті денсаулығыңыздың жай-күйі туралы сенімді және толық ақпарат алу;

4) бедеулікті емдеу, оның ішінде Қазақстан Республикасында рұқсат етілген заманауи көмекші репродуктивті әдістер мен технологияларды қолдану;

5) қалаусыз жүктіліктің алдын алу;

6) қауіпсіз ана болу;

7) жыныс жасушаларын, репродуктивті органдардың тіндерін донорлық;

8) контрацепция әдістерін қолдануға және еркін таңдауға;

9) хирургиялық зарарсыздандыру;

10) жүктілікті жасанды тоқтату;

11) олардың ұрпақты болу құқықтарын қорғау;

12) балалардың саны мен олардың некеде немесе некесіз туу уақытын, ана мен баланың денсаулығын сақтау үшін қажетті босану арасындағы аралықтарды еркін шешуге;

13) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен жыныс жасушаларын, ұрпақты болу органдарының тіндерін, эмбриондарды сақтау.

  1. Азаматтар өздерінің ұрпақты болу құқықтарын жүзеге асыру кезінде басқа адамдардың құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін құрметтеуге міндетті.
  2. Азаматтардың медициналық себептер бойынша отбасын жоспарлау мәселелері, әлеуметтік маңызы бар аурулардың және айналадағыларға қауіп төндіретін аурулардың болуы, отбасы-неке қатынастарының медициналық-психологиялық аспектілері бойынша консультациялар алуға, сондай-ақ ұрпақтардағы мүмкін болатын тұқым қуалайтын және туа біткен аурулардың алдын алу мақсатында медициналық ұйымдарда медициналық-генетикалық және өзге де консультациялар мен тексерулерге құқығы бар.
  3. Баланың әкесіне немесе отбасының басқа мүшесіне, егер перзентханада тиісті жағдайлар (жеке босану бөлмелері) болса, ал әкесінде немесе отбасының басқа мүшесінде жұқпалы ауру болмаса, жедел босану жағдайларын қоспағанда, әйелдің келісімімен және оның денсаулық жағдайын ескере отырып, баланың туылуына қатысу құқығы беріледі. Бұл құқықты жүзеге асыру тегін жүзеге асырылады.
  4. АИТВ-инфекциясын жұқтырған Қазақстан Республикасының азаматтары Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес Қазақстан Республикасының басқа азаматтарымен тең дәрежеде балаларды асырап алуға құқылы.
  5. АИТВ жұқтырған Қазақстан Республикасының азаматтары Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес көмекші репродуктивті әдістер мен технологияларды пайдалануға құқылы.

134-бап. Пациенттердің құқықтары

  1. Осы Кодекстің 12-тарауында көрсетілген құқықтардан басқа пациенттің:

1) профилактика, диагностика, емдеу процесінде лайықты емдеу, өзінің мәдени және жеке құндылықтарына құрметпен қарау;

2) қандай да бір кемсітушілік факторлардың әсерінсіз тек медициналық критерийлер негізінде айқындалатын басым тәртіппен медициналық көмек көрсету;

3) шұғыл және шұғыл көмек көрсету жағдайларын қоспағанда, тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі шеңберінде және (немесе) міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесінде медициналық көмек көрсететін дәрігерді немесе медициналық ұйымды таңдау немесе ауыстыру;

4) медициналық ұйымда дыбыс және/немесе бейнебақылау және жазу жүргізіліп жатқаны туралы хабарлама;

5) медициналық технологияның қазіргі деңгейі мүмкіндік беретін дәрежеде азапты жеңілдету;

6) ақпаратты (ықтимал тәуекелдер мен артықшылықтар, емдеудің ұсынылатын және баламалы әдістері туралы деректер, емдеуден бас тартудың ықтимал салдары туралы ақпарат, диагноз, болжам және емдеу жоспары туралы ақпарат пациентке қолжетімді нысанда, сондай-ақ оны үйден шығару немесе басқа медициналық ұйымға ауыстыру себептерін түсіндіру) және оның денсаулығының жай-күйі туралы тәуелсіз пікір алу және консультациялар өткізу;

7) көру және (немесе) есту қабілеті бұзылған адамдардың қол жетімділігін ескере отырып, өзінің құқықтары мен міндеттері, көрсетілетін қызметтер, ақылы қызметтердің құны және қосымша ақы мөлшері, оларды ұсыну тәртібі туралы ақпарат алу; тағайындалған дәрі; оған медициналық қызмет көрсететін медицина қызметкерлері;

8) оқу процесіне қатысудан бас тарту, сондай-ақ емдеу-диагностикалық рәсімдерді өткізу кезінде үшінші тұлғалардың қатысуы;

9) Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген өзге де құқықтар.

  1. Пациенттердің құқықтары туралы ақпарат медициналық ұйымдардың көрнекі құралдар бөлімдерінде орналастырылған.
  2. Медициналық көмек пациенттің медициналық көмек алуға хабардар етілген келісімін алғаннан кейін көрсетіледі. Пациенттің инвазиялық араласуға ақпараттандырылған келісімі уәкілетті орган бекіткен нысан бойынша ресімделеді.
  3. Науқас өзінің денсаулық жағдайы туралы ақпарат хабарланатын адамды тағайындай алады. Денсаулығының жай-күйі туралы ақпарат оның денсаулық жағдайын ескере отырып пациенттен жасырылуы мүмкін және пациенттің жұбайына, жақын туыстарына немесе заңды өкілдеріне хабарланады.
  4. Пациенттердің құқықтарын қорғауды мемлекеттік органдар, денсаулық сақтау ұйымдары, қоғамдық бірлестіктер өз құзыреті шегінде жүзеге асырады.

135-бап. Пациенттердің міндеттері

  1. Осы Кодекстің 12-тарауында көрсетілген міндеттерден басқа пациент:

1) денсаулығыңызды сақтау және жақсарту бойынша шаралар қабылдауға;

2) медицина қызметкерлерімен қарым-қатынаста құрмет пен әдептілік танытуға;

3) дәрігерге ауруды диагностикалау және емдеу үшін қажетті барлық ақпаратты беруге; медициналық араласуға келісім бергеннен кейін медицина қызметкерлерінің нұсқауларын қатаң сақтау;

4) ішкі тәртіп ережелерін сақтауға және медициналық ұйымның мүлкіне ұқыпты қарауға, медициналық көмек алу кезінде медициналық персоналмен ынтымақтастықта болуға;

5) диагностикалау және емдеу кезінде, сондай-ақ айналасындағыларға қауіп төндіретін аурулар пайда болған немесе оларға күдік туындаған жағдайларда денсаулық жағдайының өзгергені туралы медициналық қызметкерлерге дереу хабарлауға;

6) басқа пациенттердің құқықтарын бұзатын әрекеттерді жасамауға;

7) Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген өзге де мiндеттердi жүзеге асырады.

  1. Осы баптың 1-тармағының 2), 3) және 5) тармақшаларында көрсетілген пациенттердің міндеттері ата-аналарға немесе науқас баланы стационарда тікелей күтуді қамтамасыз ететін өзге де адамдарға қолданылады.

136-бап. Медициналық көмек көрсетуден бас тарту құқығы

  1. Осы Кодекстің 137-бабында көзделген жағдайларды қоспағанда, пациент немесе оның заңды өкілі медициналық көмек көрсетуден бас тартуға құқылы .
  2. Науқас немесе оның заңды өкілі медициналық көмек көрсетуден бас тартқан жағдайда, медициналық қызметкер науқасқа немесе оның заңды өкіліне қол жетімді нысанда ықтимал салдар туралы түсініктеме береді.
  3. Ықтимал зардаптарды көрсете отырып, медициналық көмектен бас тарту медициналық құжаттарда, оның ішінде электрондық форматта ресімделеді және оған пациент немесе оның заңды өкілі, сондай-ақ медицина қызметкері қол қояды.

Пациент немесе оның заңды өкілі медициналық көмек көрсетуден бас тартуға қол қоюдан бас тартқан жағдайда, бұл туралы медициналық құжаттамаға, оның ішінде электрондық форматта тиісті жазба жасалады және оған медицина қызметкері қол қояды.

  1. Кәмелетке толмаған немесе әрекетке қабілетсіз адамның заңды өкілдері аталған адамдардың өмірін сақтап қалу үшін қажетті медициналық көмектен бас тартқан жағдайда, медициналық ұйым олардың мүдделерін қорғау үшін қорғаншылық және қамқоршылық органына және/немесе сотқа жүгінуге құқылы.

137-бап. Пациенттің келісімінсіз медициналық көмек көрсету

  1. Пациенттің келісімінсіз медициналық көмек көрсетуге келесі тұлғаларға жол беріледі:

1) өз еркiн бiлдiруге мүмкiндiк бермейтiн есеңгiз немесе кома жағдайындағылар;

2) айналадағыларға қауіп төндіретін аурулармен;

3) ауыр психикалық бұзылыстары (аурулары) бар;

4) қоғамға қауіпті іс-әрекет жасаған психикасының бұзылуы (аурулары) бар.

  1. Осы Кодекстiң 78-бабының 2-тармағында көзделген жағдайларды қоспағанда , кәмелетке толмағандарға медициналық көмек көрсетуге келiсiмдi, ал сот әрекетке қабiлетсiз деп таныған адамдарға келiсiмдi олардың заңды өкiлдерi бередi.
  2. Осы баптың 1-тармағында көрсетілген адамдарға қатысты келісімсіз медициналық көмек көрсету туралы шешімді кеңес, ал кеңесті жинау мүмкін болмаған жағдайда, кейіннен медициналық ұйымның лауазымды адамдарын хабардар ете отырып, тікелей медицина қызметкері қабылдайды.
  3. Пациенттің келісімінсіз медициналық көмек көрсету осы баптың 1-тармағында көзделген негіздер жойылғанға дейін жалғасады.

157-бап. Туберкулезбен ауыратын адамдарға медициналық көмек көрсету

  1. Мемлекет туберкулезбен ауыратын адамдарға мыналарға кепілдік береді:

1) тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі шеңберінде медициналық көмек және дәрілік қамтамасыз ету;

2) әлеуметтік-құқықтық қорғау;

3) аурудың сипатына байланысты кемсітудің кез келген нысандарын болдырмау;

4) балалар арасында туберкулездің ауыр, тез үдемелі түрлерімен сырқаттанушылықты төмендету бойынша профилактикалық іс-шараларды жүзеге асыру.

  1. Жұқпалы туберкулезбен ауыратындар міндетті түрде госпитализацияға, емделуге және оңалтуға жатады.
  2. Адамды туберкулездің жұқпалы түрімен науқас деп тану зертханалық зерттеулердің нәтижелерін ескере отырып, денсаулық сақтау ұйымының қорытындысы негізінде жүзеге асырылады.
  3. Адамды туберкулездің жұқпалы түрімен ауырады деп тану мақсатында медициналық куәландыруды жүргізу тәртібін уәкілетті орган айқындайды.
  4. Туберкулездің жұқпалы түрімен ауырған деп танылған адам Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен денсаулық сақтау ұйымының шешіміне шағым жасай алады.

158-бап. Туберкулезбен ауыратын адамдарды мәжбүрлеп емдеуге жіберудің негіздері мен тәртібі

  1. Туберкулезбен ауыратын адамдарды мәжбүрлеп емдеу туберкулезге қарсы және пациенттерді фтизиопульмонологиялық ұйымдарда оқшаулау арқылы симптоматикалық емдеуді қамтиды және тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі шеңберінде жүзеге асырылады.
  2. Туберкулезбен ауыратын адамдарды мәжбүрлеп емдеуге мыналар негіз болып табылады:

1) науқастың медициналық картасына жазылған туберкулездің жұқпалы түрімен ауыратын науқасты емдеуден бас тарту;

2) пациенттің медициналық құжаттамасында тіркелген күнтізбелік ай ішінде туберкулезге қарсы препараттардың тәуліктік жеті дозасын негізсіз қабылдамау түріндегі рұқсатсыз күтім көрсету және емдеу режимін бұзу.

  1. Мәжбүрлеп емдеуден өткен туберкулезбен ауыратын адамдар фтизиопульмонологиялық ұйымдардан шығарылғаннан кейін тұрғылықты жері бойынша медициналық ұйымға тіркелуге міндетті.

Мәжбүрлеп емдеуге жіберілген туберкулезбен ауыратын адамдарға медициналық көмек көрсету қағидаларын уәкілетті орган әзірлейді және бекітеді.

  1. Туберкулезбен ауыратын және емделуден жалтарған адамдарды мәжбүрлеп емдеу туралы шешімді Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес денсаулық сақтау ұйымдарының арызы бойынша сот шығарады.
  2. Мәжбүрлеп емделетін туберкулезбен ауыратын адамдар фтизиопульмонологиялық ұйымдарда болу режимін сақтау қажеттілігіне байланысты шектеулермен Қазақстан Республикасы азаматтарының барлық құқықтарын пайдаланады.
  3. Мәжбүрлеп емдеуге жіберілген туберкулезбен ауыратын адам жұмыс орнын сақтайды.

Мәжбүрлеп емдеуде болған уақыт еңбек кітапшасын үзбейді және жалпы еңбек өтіліне есептеледі.

  1. Фтизиопульмонологиялық ұйымға мәжбүрлеп емдеуге жіберу соттылыққа әкеп соқпайды.
  2. Мәжбүрлеп емдеуге жіберілген және мемлекеттік тұрғын үй қорынан тұрғын үйде тұратын туберкулезбен ауыратын адам үшін тұрғын үй емделудің бүкіл кезеңіне сақталады.

Медицина және фармацевтика қызметкерлерінің мәртебесі және олардың құқықтары 270-бап

  1. Медицина және фармацевтика қызметкерлері Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасында және өзге де нормативтік құқықтық актілерде көзделген негізгі кепілдіктерге, оның ішінде:

1) қызметкерге еңбек мiндеттерiн орындау үшiн тиiстi жағдайлар жасау, оның iшiнде Қазақстан Республикасының заңнамасында белгiленген тәртiппен қажеттi медициналық мақсаттағы бұйымдармен қамтамасыз ету;

2) денсаулық жағдайы бойынша еңбек мiндеттерiн орындау мүмкiн болмаған жағдайда және ұйымның таратылуына байланысты қызметкерлер санының немесе штатының қысқаруына байланысты жұмыстан босатылған жағдайда жұмыс берушiнiң немесе осы мақсаттарға Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген бюджет қаражаты есебiнен бiлiктiлiгiн арттыруға немесе кәсiптiк бiлiктiлiгiн өзгертуге;

3) біліктілік деңгейіне сәйкес сыйақы;

4) біліктілік деңгейіне, жұмыстың ерекшелігі мен күрделілігіне, жұмыстың көлемі мен сапасына, сондай-ақ қызметтің нақты нәтижелеріне сәйкес жұмысты ынталандыру;

5) кәсіптік бірлестіктер құру және оларға қатысу;

6) медициналық қызметкерлер медициналық көмек көрсету кезінде пациенттің өміріне және (немесе) денсаулығына зиян келтірілген жағдайда олардың кәсіби жауапкершілігін сақтандыру;

7) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес қызметтiк мiндеттерiн орындау кезiнде өмiрi мен денсаулығына келтiрiлген зиянды өтеу;

8) медициналық және фармацевтикалық қызметке рұқсаттар болған жағдайда жеке медициналық практиканы және фармацевтикалық қызметті жүзеге асыру;

9) шұғыл медициналық көмек көрсету үшін науқасты жақын жердегі медициналық мекемеге жеткізу кезінде жеке және заңды тұлғаларға тиесілі байланыс құралдарын кедергісіз және тегін пайдалануға;

10) жол жүруге байланысты көлік шығындарын өтеу.

  1. Медициналық қызметпен айналысу құқығы денсаулық сақтау саласындағы маманның куәлігімен расталған техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі медициналық білімі бар қызметкерлерге беріледі.
  2. Оқыту кезінде дәрігер-резиденттер тәлімгердің бақылауымен денсаулық сақтау маманының сертификатына сәйкес медициналық ұйымдарда жұмыс істеуге құқылы.
  3. Медициналық немесе фармацевтикалық қызметке шетелде медициналық білім алған адамдар білім туралы құжаттары, уәкілетті орган аккредиттеген ұйымдағы кәсіптік дайындықты бағалаудың оң нәтижесі танылғаннан кейін денсаулық сақтау саласындағы маман сертификатын бере отырып, медициналық немесе фармацевтикалық қызметке жіберіледі.

Шетелде медициналық білім алған тұлғалардың кәсіби дайындығын бағалау медициналық білім беру бағдарламалары бойынша бітірушілердің кәсіби дайындығын бағалау қағидаларына сәйкес жүзеге асырылады.

  1. Медициналық инцидент – Қазақстан Республикасының әкімшілік және қылмыстық заңнамасында көзделген жағдайларды қоспағанда, пациенттің өмірі мен денсаулығына зиян келтіруі мүмкін, сондай-ақ науқастың өліміне әкеп соғуы мүмкін, ағзаның қалыпты жұмыс істеуінен ауытқуынан туындаған, медициналық көмек көрсетуді ұйымдастыру және технологияларды, жабдықтар мен аспаптарды пайдалану стандарттарына сәйкес медициналық көмек көрсетуге байланысты оқиға.

Медициналық инцидентті талдау медициналық ұйымның, сондай-ақ облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың денсаулық сақтау саласындағы жергілікті өзін-өзі басқару органдарының, медициналық қызметтер көрсету (көмек көрсету), халықтың санитариялық-эпидемиологиялық салауаттылығы, дәрілік заттардың және медициналық мақсаттағы бұйымдардың айналысы саласындағы мемлекеттік бақылауды жүзеге асыратын мемлекеттік органдардың және уәкілетті органның ішкі аудиті арқылы жүзеге асырылады.

Сілтеме. 270-бапқа өзгерістер енгізілді — ҚР 08.01.2021 № 410-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 2022.01.03 N 101-VII (2023.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

271-бап. Медицина және фармацевтика қызметкерлерінің міндеттері

  1. Медицина және фармацевтика қызметкерлері өз қызметін Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жүзеге асырады және медициналық этика мен деонтология қағидаттарын басшылыққа ала отырып, мыналарға міндетті:

1) Қазақстан Республикасының халқы арасында аурулардың алдын алуды, денсаулықты нығайтуды және салауатты өмір салтын насихаттауды жүзеге асыруға;

2) өзінің біліктілігіне, лауазымдық және қызметтік міндеттеріне сәйкес медициналық көмек көрсетуге;

3) қажет болған жағдайда консультациялар алу үшiн басқа бейiндi немесе бiлiктiлiгi жоғары мамандарды тартуға;

4) медициналық қызметкердің құпиялылығын сақтауға және сақтауға, науқастың ауруы, интимдік және отбасылық өмірі туралы ақпаратты жария етпеуге;

5) кәсіптік деңгейді үнемі жетілдіріп отыру;

6) денсаулық сақтаудың адам ресурстарын басқарудың ұлттық жүйесінде тіркелуге;

7) емделушінің жеке төзімсіздігі жағдайларын қоспағанда, дәрілік заттарды тағайындау кезінде халықаралық патенттік емес атаумен тиісті медициналық көрсетілімдер болған кезде өз құзыреті шегінде дәрілік заттарға рецепттер жазуға міндетті.

  1. Медицина және фармацевтика қызметкерлері, медициналық ұйымдардың басшылары мыналарға құқылы емес:

1) дәрілік заттар мен медициналық бұйымдарды жарнамалауға қатысуға;

2) пациенттерге көрсетілген қызметтері үшін сыйақы алуға жеке мүдделілік мақсатында дәрілік заттар мен медициналық мақсаттағы бұйымдардың жекелеген сауда орындарын ұсынуға;

3) күн сайынғы медициналық конференцияларды, ғылыми-тәжірибелік конференцияларды және (немесе) мамандандырылған семинарларды өткізуді қоспағанда, дәрілік заттарды және медициналық мақсаттағы бұйымдарды өндірушілердің және (немесе) дистрибьюторлардың өкілдерінің қатысуымен дәрілік заттарды және медициналық мақсаттағы бұйымдарды насихаттауды жүзеге асырады.

274-бап. Қазақстан Республикасы Медицина және фармацевтика қызметкерлерінің Ар-намыс кодексі

  1. Қазақстан Республикасы медицина және фармацевтика қызметкерлерінің Ар-намыс кодексі (бұдан әрі – Ар-намыс кодексі) Қазақстан Республикасы медицина және фармацевтика қызметкерлерінің қоғам алдындағы қызметі үшін моральдық-этикалық жауапкершілігін белгілейді.
  2. Медицина және фармацевтика қызметкерлері еңбек міндеттерін орындау кезінде келесі принциптерді басшылыққа алады:

1) бейтараптық;

2) адалдық пен объективтілік;

3) әдептілік;

4) кәсіби құзыреттілік;

5) мінсіз мінез-құлық;

6) адалдық;

7) ақпараттың құпиялылығы;

8) адамгершілік;

9) тәуелсіздік.

  1. Медицина және фармацевтика қызметкерлері өз қызметінде:

1) еңбек міндеттерін адал атқаруға, еңбек тәртібін сақтауға, жұмыс уақытын ұтымды және тиімді пайдалануға;

2) жоғары моральдық-этикалық өлшемдерге сәйкес келеді, Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген шектеулер мен тыйымдарды сақтайды;

3) клиникалық тиімділігі дәлелденген емдеудің заманауи әдістері мен технологияларын басшылыққа алады;

4) өзінің кәсіби білімін, біліктілігін, құзыреттілігін және кәсіби деңгейін үнемі жетілдіріп отырады;

5) Қазақстан Республикасының медицина және фармацевтика қызметкерi деген жоғары атағына нұқсан келтiретiн әрекеттердi немесе әрекетсiздiктi жасамаса;

6) сыбайлас жемқорлық көріністеріне қарсы іс-қимыл жасайды;

7) қызметтік ақпаратты пайдакүнемдік немесе өзге де жеке мақсатта пайдалануға жол бермейді;

8) заңда тәртіптік, әкімшілік немесе қылмыстық жауаптылық көзделген теріс қылықтарды және құқық бұзушылықтарды жасауға жол бермейді;

9) жеке мәселелерін шешу үшін қызмет бабын пайдалануға жол бермейді, медициналық мақсаттағы бұйымдарды жарнамалауға және қызметтік міндеттерін орындауға байланысты жеке және заңды тұлғалардан сыйлықтар мен қызметтерді қабылдауға жол бермейді;

10) жеке үлгісімен тұрақты моральдық-психологиялық ортаны құруға және ұжымда корпоративтік этика және қауіпсіздік қағидаттарын сақтауға ықпал етеді;

11) азаматтардың Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау жүйесіне сенімін нығайтуға ықпал етеді;

12) Ар-намыс кодексі нормаларының сақталуына ықпал етеді.

  1. Пациенттермен, медицина және фармацевтика қызметкерлерімен қарым-қатынаста:

1) шығу тегіне, әлеуметтік, лауазымдық және мүліктік жағдайына, жынысына, нәсіліне, ұлтына, тіліне, дінге көзқарасына, нанымына, тұрғылықты жеріне байланысты немесе кез келген басқа жағдаяттар бойынша ешқандай кемсітуге жатпайды;

2) пациенттің жеке өміріне қол сұғылмаушылықты және құпиялылық құқығын құрметтеуге;

3) тек емделушiнiң мүддесi үшiн шешiм қабылдауға;

4) кәсіптік қызмет шеңберінде мұқтаж жандарға олардың орналасқан жері мен уақытына қарамастан медициналық көмек көрсетуге;

5) өз денсаулығын қорғау үшін ортақ жауапкершілік қағидаттарын түсіндіру.

  1. Әріптестерімен, медицина және фармацевтика қызметкерлерімен қарым-қатынаста:

1) іскерлік этикет пен қызметтік мінез-құлық ережелерін сақтауға;

2) әріптестер мен ұйымның беделіне немесе беделіне нұқсан келтіруі мүмкін даулы жағдайларға жол бермеу.

  1. Даулы жағдай туындаған жағдайда медициналық немесе фармацевтика қызметкері тиісті шараларды қабылдау үшін тікелей басшымен жанжал мәселесін талқылайды.
  2. Сыбайлас жемқорлық туралы жария түрде негізсіз айып тағылған жағдайда, медицина немесе фармацевтика қызметкері мұндай айыптау анықталған күннен бастап бір ай ішінде оны теріске шығару жөнінде шаралар қабылдауға міндетті.